ปลายปีที่แล้ว กองทัพเรือใจดี เปิด “พระราชวังเดิม” ให้ชาวบ้านชม ตั้งแต่ ๑๖ ธันวาคมถึง ๒๘ ธันวาคมรวม ๑๓ วัน จากที่เคยเปิดให้ชมวันสมเด็จพระเจ้าตากสิน ๒๘ ธันวาคมวันเดียวในบริเวณป้อมวิชัยประสิทธิ์ นอกกำแพง “วังเดิม” มุมปากคลองบางหลวง ซึ่งมีพื้นที่ราวสาม-สี่ไร่…วันนี้เป็นอาคารของจเร ทร.การเงิน ทร.และสารบรรณ ทร. เบียดกระชับกับกำแพงวัดโมลีโลกยาราม (ท้ายตลาด)บริเวณนี้ ระหว่างปี ๒๕๐๙-๒๕๑๑ ที่ผมเป็นทหารเกณฑ์ เป็นที่พักทหาร หมวดเรืออุทกศาสตร์โรงเรือนเดียวกันนั้น ก่อนหน้าราวปี ๒๔๙๔-๒๔๙๖ เป็นที่พักทหารญี่ปุ่น ชุดกู้ซาก ร.ล.ศรีอยุธยา จมในเหตุการณ์กบฏแมนฮัตตันและก่อนหน้าไปอีกราวร้อยปี พ.ศ.๒๓๙๔ เป็น “บ้านหมอบรัดเลย์” ที่ปลูกเป็นอาคารสามชั้นที่นี่เป็นสำนักมิชชันนารีสอนศาสนา เป็นโรงพยาบาลรักษาคนป่วยไข้ เป็นโรงพิมพ์ ที่ประวัติศาสตร์การพิมพ์ ต้องจารึกว่า นสพ.บางกอกรีคอร์เดอร์ หนังสือพิมพ์ฉบับแรกของประเทศไทยน.อ.สวัสดิ์ จันทนี เล่าเรื่อง “หมอบรัดเลย์” ไว้ในหนังสือ “นิทานชาวไร่” เล่ม ๑ (สำนักพิมพ์ศยาม พิมพ์ครั้งที่ ๒ พ.ศ.๒๕๖๐) ว่า คณะมิชชันนารี จากสหรัฐอเมริกา ตั้งใจมาเผยแพร่คริสต์ศาสนา ช่วงแรกเจอปัญหามากสมเด็จพระนั่งเกล้าฯโปรดแต่สร้างวัด ไม่ทรงยอมให้สอนศาสนาคริสต์คนไทย แต่ไม่ห้ามสอนเจ๊ก แขก ฝรั่ง ฯลฯ พ.ศ.๒๓๗๘ เมื่ออเมริกาส่ง นพ.ดี.บี.บรัดเลย์ มากับพวก ๒-๓ คน จึงทำได้แค่ขายยา และสอนชาวจีนแต่ตอนสอนมีคนไทยแอบมาฟังด้วย โปลิศมืดฟ้องเจ้าพระยาพระคลัง เรื่องทรงทราบฝ่าละอองธุลีพระบาทก็ทรงพิโรธ ว่าละเมิดพระบรมราชโองการ สั่งให้เอาหมอสอนศาสนาฝากเรือสินค้าไปสิงคโปร์ หมอบรัดเลย์ต่อรองขอความเห็นใจ ในหลวงผ่อนปรนให้สอนคนจีนต่อแต่ก็มีข่าวทางการประกาศ ใครให้บ้านพวกมิชชันนารีเช่า จะถูกลงโทษ นายกลิ่น ผู้พิพากษาศาลหลวง เจ้าของบ้านเช่าย่านสำเพ็ง อ้อนวอนขอให้ขนของออก…โชคยังมี มีกงสุลโปรตุเกส พาไปหาที่อยู่ใหม่ แถวกุฎีจีนมีข่าวซ้ำ ห้ามคนไทยไปรับจ้างพวกฝรั่ง พวกมิชชันนารีก็ยิ่งท้อใจ จนกงสุลโปรตุเกส พาไปเฝ้าสมเด็จเจ้าฟ้าฯ (ต่อมาคือ ร. ๔) ที่วัดราชาธิวาส สมเด็จฯ เจ้าฟ้าพระ ทรงมีท่าทีดีพระทัย สนทนาด้วยจนเพลขอให้หมอบรัดเลย์และเพื่อน หมอแคสแวว ช่วยสอนภาษาอังกฤษให้ พระองค์จะสอนภาษาบาลี สันสกฤต เป็นการตอบแทนเวลาผ่านไปปีเศษ สมเด็จฯ เจ้าฟ้าพระเรียนภาษาอังกฤษก้าวหน้า หมอบรัดเลย์ ที่นำหนองฝีอย่างแห้ง ป้องกันไข้ทรพิษติดมาด้วย เริ่มปลูกฝีให้ประชาชน สถานการณ์ของหมอสอนศาสนาเริ่มดีขึ้นพ.ศ.๒๓๙๔ ร.๓ สวรรคต สมเด็จฯ เจ้าฟ้าพระ รับพระบรมราชาภิเษก เป็นพระมหากษัตริย์ วันเสด็จเลียบเมือง หมอและบาทหลวง ได้ชมบารมีใกล้ชิด วันพระราชทานเลี้ยง ก็ได้รับเชิญร่วมงานในพระบรมมหาราชวัง“เป็นอำนาจประหลาด ที่พวกเราได้มาจากสวรรค์” หมอบรัดเลย์และบาทหลวงรำพึงไม่นานก็ทรงโปรดให้โรงเรียนภาษาอังกฤษขึ้นในวังหลวงหมอบรัดเลย์ ได้รับสัญญาเช่าที่ดิน ป้อมวิชัยประสิทธิ์ ตั้งโรงพิมพ์ หนังสือที่โรงพิมพ์หมอบรัดเลย์พิมพ์ ประณีตมาก เดินทองปกแข็ง (อาจรวม หนังสือตำราเรียนชุด มูลบทบรรพกิจด้วย) เป็นที่นิยมในสมัยนั้นมากพื้นที่ที่เคยเป็นบ้านหมอบรัดเลย์ ผมแวะเวียนไปดูเกือบทุกปี… ที่นี่เป็นจุดเริ่มต้นของการแพทย์แผนใหม่เป็นจุดเริ่มต้นของสื่อสิ่งพิมพ์ไทย ฯลฯ สร้างคุณูปการยิ่งใหญ่ไพศาลให้ประเทศ เกินจะประเมินประมาณน่าเสียดาย…ที่ทางการไม่เอื้อเฟื้อ เหลือกลิ่นอาย ไว้ให้คนรุ่นเราได้เห็นกันเลย.กิเลน ประลองเชิงคลิกอ่านคอลัมน์ “ชักธงรบ” เพิ่มเติม
