บ้านจันทร์ส่องหล้าคือศูนย์อำนาจเป็นคำถามที่ ศ.ด็อกเตอร์ไชยันต์ ไชยพร อาจารย์ภาควิชาการปกครอง คณะรัฐศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย และนักวิจัยดีเด่นแห่งชาติ ประจำปี ๒๕๖๗ สาขารัฐศาสตร์ และรัฐประศาสนศาสตร์ กับงานวิจัยที่ตอบโจทย์ทางสังคม และการเมืองการปกครอง มาขยับมุมคิดให้ภาพอีกมิติหนึ่งหลังจากนายทักษิณ ชินวัตร อดีตนายกรัฐมนตรี ได้รับการพักโทษ กลับบ้านจันทร์ส่องหล้าในรอบ ๑๗ ปีโดยบอกว่า ยังไม่ได้เป็นขนาดนั้น ณ จุดนี้ยังกลับมาไม่ได้ขนาดนั้น ไม่ใช่เป็นศูนย์ อำนาจมีอิทธิพลได้เต็ม ๑๐๐ ที่คนในพรรคเพื่อไทย (พท.) ต้องฟังทั้งหมดแต่ปฏิเสธไม่ได้เป็น “ผู้มีบารมี” เห็นได้จากสมเด็จฮุนเซน (สมเด็จอัครมหาเสนาบดี เดโช ฮุน เซน ประธานองคมนตรีกัมพูชา อดีตนายกฯ กัมพูชา) ที่อยู่ในตำแหน่งนายกฯ ยาวที่สุดในโลก และนับตั้งแต่กัมพูชามีเอกภาพ หมดปัญหาเขมร ๓ ฝ่าย สามารถประคับประคองประเทศให้อยู่โดยไม่เกิดรัฐประหาร ก่อนผ่องถ่ายอำนาจให้ลูกชาย ฮุน มาเน็ต นายกฯ กัมพูชาคนปัจจุบัน คนอย่างสมเด็จฮุนเซน มาเยี่ยม แสดงให้เห็นว่านายทักษิณต้องมีอะไรที่สำคัญ และยิ่งใหญ่ในสายตาของหนึ่งในผู้นำประเทศในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้สมมติต่อไปมีผู้นำต่างประเทศคนไหนมาเยี่ยม หรือแค่ส่งสารมาถึงขอให้หายป่วยเร็วๆ แล้ว “อุ๊งอิ๊งค์” น.ส.แพทองธาร ชินวัตร หัวหน้าพรรค พท. และลูกสาวโพสต์ให้สังคมได้รับทราบ “โอ้โห…ผมว่าอันนี้สะเทือนนะ เพราะอย่างน้อยก็ข้ามหัวนายเศรษฐา ทวีสิน นายกฯ”ชี้ให้เห็นว่า “อำนาจบารมี” (Charisma) มีเยอะมากแต่เป็นศูนย์อำนาจทางการเมืองหรือไม่ ไม่ทราบ แต่เป็นศูนย์อำนาจในเชิง “อำนาจบารมี” เวลาพูดถึงศูนย์อำนาจบารมี “กรุณาอย่าเอาไปเทียบกับพระมหากษัตริย์” เพราะคำนี้เป็นศัพท์ทางรัฐศาสตร์ อธิบายอำนาจชนิดต่างๆ ของนักสังคมศาสตร์ชื่อก้องโลก “มัคส์ เวเบอร์”เหตุการณ์ที่เกิดขึ้นสะท้อนภาพทางการเมืองอย่างไร ศ.ด็อกเตอร์ไชยันต์ บอกว่า สะท้อนว่าถ้าผู้นำต่างประเทศมาพูดคุยกับนายทักษิณ อะไรที่เป็นประโยชน์กับกัมพูชา อะไรที่เป็นประโยชน์แก่ไทยที่เจรจาได้แล้วถึงเวลานายเศรษฐา อาจรับไปพิจารณากำหนดเป็นนโยบายนั้นขึ้นมา แปลว่านายทักษิณ เป็นตัวกลางผ่านแล้วจบ อู้ย…ใหญ่นะ นายเศรษฐาคงรับฟังนายทักษิณ และต้องอาศัยนายทักษิณ เพราะนายเศรษฐาไม่ได้มีอำนาจ อิทธิพลโดยตรงกับคนพรรค พท.นายเศรษฐา และนายภูมิธรรม เวชยชัย รองนายกฯ และ รัฐมนตรีว่าการพาณิชย์ ก็เคยบอกว่านายทักษิณจะมาเป็นที่ปรึกษาให้ ซึ่งสามารถเป็นได้ในฐานะที่มีความรู้ ความสามารถ รัฐบาลอยากฟังความเห็นก็ถาม บังเอิญจะเป็นความเห็นที่ยิ่งใหญ่ของผู้มีบารมี ไม่ใช่มีบารมีเฉพาะในประเทศไทย ยังข้ามไปต่างประเทศด้วยนับจากนี้ขึ้นอยู่กับพรรค พท. แกนนำรัฐบาล คิดถึงผลประโยชน์ของประเทศเต็มที่ขนาดไหน หรือคิดควบรวมเป็นผลประโยชน์ของกลุ่มผลประโยชน์ในเครือข่ายของพรรค พท. โดยที่พรรคร่วมรัฐบาลไม่ได้ ก็เป็นไปไม่ได้นายทักษิณ ก็เช่นกันจะเล่นบทบาทตามที่สังคมคาดหวังทำเพื่อชาติ ถ้าทำอะไรที่ไม่โอเค นายเศรษฐา ทำอะไรไม่โอเค เสื้อแดงย่อมตำหนิได้ หากทำอะไรโอเค เดี๋ยวนี้คนเสื้อเหลืองรับได้ ไม่ได้ประณามนายทักษิณตลอดไปแสดงให้เห็นว่าการเมืองหลังจากที่แบ่งข้างแบ่งขั้วชนิดสุดโต่งมา ควรเข้าสู่การเมืองแบบไม่ฝักฝ่าย เน้นที่ประเด็นดีกว่านับเป็นนิมิตหมายที่ดี เป็นการเมืองแบบไม่แบ่งขั้ว หนึ่งประเทศ สองนายกฯ มีโอกาสเกิดขึ้นในประเทศไทยอย่างไร ศ.ด็อกเตอร์ไชยันต์ บอกว่า ปัจจุบัน “ริชี ซูแน็ก” นายกฯ อังกฤษ ไปเอา “เดวิด คาเมรอน” อดีตนายกฯ มาเป็น รัฐมนตรีว่าการต่างประเทศ อาจมีอิทธิพลหรืออาวุโสกว่า “ซูแน็ก” แต่ไม่ถึงกับมีพระอาทิตย์ ๒ ดวงหรือกรณีนายอภิสิทธิ์ เวชชาชีวะ ช่วงเป็นนายกฯ นายชวน หลีกภัย อดีตนายกฯ ประธานที่ปรึกษาพรรคประชาธิปัตย์ ก็คล้ายนายทักษิณ เป็นผู้มีบารมีในพรรค สนับสนุนนายอภิสิทธิ์ตลอด แบบนี้มีนายกฯ ๒ คนหรือไม่เราต้องแฟร์ๆ ในกรณีนายเศรษฐาและนายทักษิณ ถามว่ามีนายกฯ ๒ คนหรือไม่ ไม่ได้ขึ้นอยู่ที่นายทักษิณ แต่ขึ้นอยู่กับนายเศรษฐา แสดงให้เห็นว่ามีกึ๋น มีความเป็นตัวของตัวเองหรือไม่ นำพาประเทศในฐานะเป็นนายกฯ ตามกฎหมายได้ขนาดไหน ถ้าไม่มีอยู่ใต้อิทธิพลของเขา นายเศรษฐาคงลำบากหน่อยเอกเซอร์ไซส์จริงๆ ย่อมไม่เกิดนายกฯ ๒ คนฝ่ายที่อยู่ตรงข้ามเริ่มตั้งคำถามระบอบทักษิณมีโอกาสคืนชีพ ศ.ด็อกเตอร์ไชยันต์ บอกว่า มันเป็นโมเดล ไม่ใช่แค่ตัวตน ถ้านายเศรษฐา และ สส. ในพรรค พท.ไม่มีความเป็นตัวของตัวเอง ถึงนายทักษิณไม่อยู่ แต่เป็นโมเดลประเภทที่มีคนมีอำนาจครอบงำจากบ้านจันทร์ส่องหล้าก็กลับมาแต่คุมผ่านใคร และขึ้นอยู่กับ สส.ของพรรคเป็นอย่างไร นายเศรษฐาจะให้ประวัติศาสตร์จารึกเป็นแค่นายกฯ หุ่นเชิด เอาไหมล่ะ หากเป็นนายกฯ หุ่นเชิดมากเข้า ประชาชนอาจไม่เกรงใจนายกฯ ที่เป็นทางการ พอถึงเวลาอาจไม่พอใจ เหมือนสมัยก่อน นายกฯ หุ่นเชิดขายชาติจะกลับมาหรือไม่ คงมีประชาชนพูดถึงแบบนี้“สังคมตั้งคำถามเป็นเรื่องที่ดี ทำให้นายเศรษฐา เฮ้ย…คุณจะเล่นบทบาทผู้ตามหรือบทบาทผู้นำ ขณะเดียวกันนายทักษิณ ถ้าแบบว่ามากเกินไปประชาชนเห็นว่าตกลงนายกฯ เป็นใคร ตกลงเลือกตั้งไม่มีความหมาย คนที่ไม่มาจากการเลือกตั้งมีอำนาจเหนือคนที่มาจากการเลือกตั้งเกิดเป็นประเด็นผู้มีบารมีนอกรัฐธรรมนูญขึ้นมา กลายเป็นปัญหาความชอบธรรมพอๆ ที่จะต่อต้านรัฐบาล ที่ทำตัวเป็นแค่หุ่นเชิด”ทั้งหมดอยู่ที่นายเศรษฐา-นายทักษิณแสดงออกแบบไหน ถ้าอยากได้กระแสชื่นชมว่า เก่ง เป็นคนวางแผน เป็นคนเสนอไอเดียนี้ แสดงออกมากเกินก็เป็นจุดอ่อนของนายทักษิณ นายเศรษฐาอ่อนน้อมตามไปด้วย ก็กลายเป็นจุดอ่อนทำให้รัฐบาลชุดนี้ขาดความชอบธรรมแล้วพรรคร่วมรัฐบาลจะร่วมพายเรือให้หุ่นเชิด ภายใต้ผู้มีบารมีนอกรัฐธรรมนูญหรือไม่ หากอธิบายได้ว่าเขายังปกป้องรักษาผลประโยชน์ของชาติอยู่ ก็เป็นไปตามขั้นตอน แต่ถ้าไม่อธิบาย เพราะต้องการอยู่ครบ ๔ ปี เพื่อผลประโยชน์จากนโยบาย งบประมาณ อันนี้เดี๋ยวมีปัญหา เพราะวันนี้ประชาชนพัฒนา การเมืองพัฒนา แต่นักการเมืองยังเปลี่ยนแปลงไม่มาก ประชาชนทั้งสองสี เรียนรู้จากความเจ็บปวดที่ไปสุดโต่งแบบนั้นกลายเป็นเบี้ยให้เขา เสื้อแดงเจ็บปวดติดคุก เสียชีวิต แต่นายทักษิณไม่มีปัญหาอะไร เสื้อเหลือง กปปส. บาดเจ็บ ล้มตายยังห่วงเยาวชนรุ่นใหม่ที่เป็นเบี้ยอยู่ ขอให้เรียนรู้จากประชาชนรุ่นพี่ รุ่นป้า รุ่นน้า รุ่นพ่อที่เคยเป็นเบี้ยมาก่อน ประชาชนรุ่นเก่าหวังเปลี่ยนประเทศไทย ล้มทั้งทักษิณ พันธมิตร กปปส. ได้รัฏฐาธิปัตย์แล้วเยาวชวนยังเชื่อในวาทกรรมของผู้มีบารมีระดับปัญญาชน ทั้งหลายแบบนั้น ไม่ต้องดูประวัติศาสตร์ไปถึงคณะราษฎร แค่ ๒๐ ปีที่ผ่านมา พวกคุณก็เป็นเบี้ยอยู่ฉะนั้น ขอให้กลับมาคิดประเด็นนโยบายการเมือง แบบไม่แบ่งพรรคแบ่งพวก คุยกันได้ แบบนี้นำไปสู่การพัฒนาบทบาทบ้านจันทร์ส่องหล้า มีผลดีต่อการพัฒนาการเมือง และฟื้นเศรษฐกิจอย่างไร ศ.ด็อกเตอร์ไชยันต์ บอกว่า ขึ้นอยู่กับนายกฯ และ สส.พรรคเพื่อไทย มีความเป็นตัวเองแค่ไหนสมมติบ้านจันทร์ส่องหล้า พยายามมีอำนาจเหนือพรรค พท. เพื่อผลประโยชน์ของชาติ ก็ไม่มีปัญหา แต่สมมติเป็นผลประโยชน์ของบ้านจันทร์ส่องหล้า ย่อมสร้างความเสียหายแก่บ้านจันทร์ส่องหล้า และพรรค พท.“หลังจากได้รับการพักโทษ ถึงเวลาสมเด็จฮุนเซนมา อำนาจบารมีเริ่มฉายแสงให้เห็น ต้องจับตาดูใช้อำนาจบารมีเพื่อชาติหรือไม่คุณอุ๊งอิ๊งค์เป็นหัวหน้าพรรค พท. หรือเป็นลูกบ้านจันทร์ส่องหล้า จะเป็นบทบาทของลูกนำบทบาทหัวหน้าพรรค หรือแยกกันออกได้ว่าเป็นที่บ้านก็รักพ่อ แต่ถึงเวลาฉันคือหัวหน้าพรรค”ขอย้ำต้องจับตาดูทักษิณ-เศรษฐา-อุ๊งอิ๊งค์-สส.พรรค พท.ตัดสินใจเลือกประเทศชาติหรือเลือกให้กับบ้านของคุณ.ทีมการเมืองคลิกอ่านคอลัมน์ “วิเคราะห์การเมือง” เพิ่มเติม
