การเกิดแผล เป็นปัญหาสำคัญที่พบบ่อยในผู้ป่วยเบาหวาน เพราะการเกิดแผลก่อให้เกิดพยาธิภาวะความพิการ และอาจทำให้ผู้ป่วยเบาหวานเสียชีวิตได้ ผู้ป่วยและผู้ดูแลผู้ป่วยเบาหวานจึงควรดูแลและป้องกันไม่ให้เกิดแผล ซึ่งมีดังต่อไปนี้๑. การดูแลเท้า๑) ล้างเท้าเมื่อเท้าสกปรก ทำความสะอาดเท้าขณะอาบน้ำ โดยต้องไม่ละเลยการล้างสิ่งสกปรกตามซอกนิ้วและเล็บด้วย๒) เช็ดเท้าให้แห้ง เนื่องจากเท้าที่เปียกชื้นจะทำให้เชื้อโรคที่เท้าเจริญเติบโตเร็วขึ้น๓) ใช้โลชั่น หรือครีมบำรุงเท้า เพื่อไม่ให้ผิวที่เท้าและส้นเท้าแห้ง๔) ผู้ที่มีตาปลา หูด ปุ่มปม หรือหนังหนา ไม่ควรทำการรักษาด้วยตนเอง ผู้ป่วยบางรายที่ไปซื้อยาประเภทกรดซิลิไซลิกแอซิดมากัดเอง อาจทำให้ผิวหนังอักเสบได้ เพราะถ้าผิวหนังอักเสบจะเป็นแผลได้ง่าย จึงควรไปพบแพทย์เพื่อเข้ารับการรักษาที่เหมาะสมและถูกต้อง๕) ผู้ที่มีเล็บเท้าที่ผิดรูป เล็บขบ ควรไปแพทย์เพื่อทำการรักษาที่เหมาะสมและถูกต้อง ซึ่งแพทย์อาจจะตัดเล็บให้ ถอดเล็บเพื่อให้เล็บใหม่ขึ้น หรืออาจให้ยาเพื่อหยุดการเจริญเติบโตของเล็บในบางส่วน๖) ผู้ที่ติดเชื้อราที่เล็บควรไปพบแพทย์ เนื่องจาก- โดยมากเชื้อราที่เล็บเกิดขึ้นที่เล็บเท้ามากกว่าเล็บมือ- ยาที่ใช้รักษาเชื้อรามีหลายชนิด ยารักษาเชื้อราบางชนิดมีผลข้างเคียงต่อตับ- ยารักษาเชื้อราบางชนิด ทำให้ยาบางชนิดที่ผู้ป่วยรับประทานอยู่เป็นประจำมีผลลดลง- ยาบางชนิดที่ผู้ป่วยรับประทานอยู่เป็นประจำทำให้ยารักษาเชื้อรามีผลลดลง- การรักษาเชื้อราที่เล็บใช้ระยะเวลาในการรับประทานยาเป็นเวลาอย่างน้อย ๓ เดือน๗) ผู้ที่มีเท้าผิดรูป มีแง่งกระดูก นิ้วเท้าผิดรูป ควรไปพบแพทย์เพื่อทำการรักษา๘) หมั่นตรวจดูความผิดปกติของเท้า เพื่อการรักษาที่ทันท่วงที๒. การใส่รองเท้า● ไม่ใส่รองเท้าที่คับกัดส่วนใดส่วนหนึ่งของเท้าไม่ใส่รองเท้าที่มีพื้นรองเท้าแข็งรองเท้าที่นุ่มเดินสบายมีความสำคัญมากไม่เฉพาะผู้ป่วยเบาหวานเท่านั้น เพราะการสวมรองเท้ามีผลต่อระบบกระดูกสันหลังด้วย● ผู้ป่วยเบาหวานควรใส่รองเท้าเสมอ หรือใส่รองเท้าผ้าเมื่ออยู่ในบ้าน● การใส่รองเท้าตัดเฉพาะตามลักษณะของเท้าผู้ป่วยเบาหวานแต่ละรายโรงพยาบาลหลายแห่งมีบริการประยุกต์รองเท้าตามลักษณะเท้าผู้ป่วยแต่ละรายเพื่อลดแรงกดในส่วนที่มีแรงกดมากที่อาจก่อให้เกิดแผล (หรือในส่วนที่เกิดแผล)๓. ความสะอาดของที่อยู่อาศัย และความเป็นระเบียบเรียบร้อยของข้าวของเครื่องใช้ต่างๆ● รักษาความสะอาดของบ้านพื้นบ้าน● จัดวางข้าวของให้เป็นระเบียบเรียบร้อยเพื่อลดโอกาสการเกิดอุบัติเหตุ● รักษาความสะอาดของเครื่องใช้ต่างๆ เช่น ผ้าปูที่นอน ปลอกหมอน และผ้าห่ม ควรซักอย่างน้อยอาทิตย์ละ ๑ ครั้ง และตากให้แห้งสนิทเพื่อลดเชื้อโรค● พื้นที่ภายในบ้านควรมีพื้นที่ในการเดินอย่างเพียงพอ๔. การปรับเปลี่ยนการปฏิบัติตัวบางประการ เพื่อช่วยลดการเกิดอุบัติเหตุ เช่น● รักษาสุขภาพลดโอกาสการเกิดโรคที่ต้องเข้ารับการผ่าตัด●การวางแจกันแก้วน้ำถ้วยกาแฟที่ร้อน ควรวางให้อยู่ภายในโต๊ะมากขึ้น● เมื่อต้องใช้มีดเพื่อทำกับข้าว ควรใช้ด้วยความระมัดระวังไม่รีบร้อนไม่เหม่อลอย● ขับรถระวังมากขึ้นอย่าลืมว่าหากผู้ป่วยเบาหวานเกิดแผล แผลจะหายยาก เนื่องจากแผลสามารถเกิดได้ทุกที่ ศีรษะ มือ แขน ไม่เฉพาะที่ขา เท้า หรือนิ้วเท้าเท่านั้นแหล่งข้อมูลศ. นพ.จุมพล วิลาศรัศมี ภาควิชาศัลยศาสตร์ คณะแพทยศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดี มหาวิทยาลัยมหิดลอ่านคอลัมน์ “ศุกร์สุขภาพ” เพิ่มเติมได้ที่นี่
